Hesperian Health Guides
ຢາຕ້ານເຊື້ອ
ໂຄທຣີມ໊ອກຊາໂຊນ Cotrimoxazoleແມ່ນຢາປະສົມ ຊູນຟາເມໂທຊາໂຊລ ກັບ ທຣີເມໂທພຣີມ sulfamethoxazole with trimethoprim, TMP-SMX
ການໃຊ້ຢາຕ້ານເຊື້ອ 2 ຊະນິດຮ່ວມກັນແມ່ນມີລາຄາບໍ່ແພງ ແລະ ສາມາດປິ່ນປົວການຕິດເຊື້ອໄດ້ຫຼາຍຊະນິດ. ມັນເປັນຢາທີ່ດີລັບຄົນທີ່ຕິດເຊື້ອເອັດໄອວີ HIV ແລະສາມາດປ້ອງກັນການຕິດເຊື້ອໄດ້ຫຼາຍຊະນິດທີ່ມັກເກີດໃນຄົນທີ່ຕິດເຊື້ອເອັດໄອວີ HIV. ໃຫ້ອ່ານບົດ ເຊື້ອເອັດໄອວີ HIV ແລະ ພະຍາດເອດສ AIDS.
ຫຼີກເວັ້ນການໃຫ້ໂຄທຣີມ້ອກຊາໂຊລ (cotrimoxazole) ໃນເດັກທີ່ອາຍຸຕໍ່າກວ່າ 6 ອາທິດ ແລະ ແມ່ຍິງທີ່ຖືພາໄຕມາດທີ 3. ອາການແພ້ຢາຊະນິດນີ້ແມ່ນມີຫຼາຍ. ປະຕິກິລິຍາຂອງການແພ້ແມ່ນມີໄຂ້, ຫາຍໃຈຍາກ, ຫຼືມີຜື່ນ. ຢຸດໃຫ້ໂຄທຣີມ໊ອກຊາໂຊລ (cotrimoxazole) ຫາກເດັກເລີ່ມມີຜື່ນຂຶ້ນ ຫຼື ທ່ານຄິດວ່າເຂົາເຈົ້າອາດຈະມີອາການແພ້.
ອາຍຸ 6 ເດືອນ ຫາ 5 ປີ: ໃຫ້ຢາ sulfamethoxazole 200 ມກ + trimethoprim 40 ມກ, 2 ຄັ້ງ/ມື້ ເປັນເວລາ 5 ມື້.
ອາຍຸ 6 ຫາ 12 ປີ: ໃຫ້ sulfamethoxazole 400 ມກ + trimethoprim 80 ມກ, 2 ຄັ້ງ/ມື້ ເປັນເວລາ 5 ມື້.
ຫຼາຍກວ່າ 12 ປີ: ໃຫ້ຢາ sulfamethoxazole 800 ມກ + trimethoprim 160 ມກ, 2 ຄັ້ງ/ມື້ ເປັນເວລາ 5 ມື້.
ຢາອາມົກຊີຊີລິນ (ຢາກິນ)
ຢາອາມ໊ອກຊີຊີລີນ (amoxicillin) ເປັນຢາໃນກຸ່ມຢາເປນີຊີລີນທີ່ອອກລິດກວ້າງ ນັ້ນໝາຍຄວາມວ່າພວກມັນສາມາດຂ້າເຊື້ອຈຸລີນຊີ (ແບັກທີເຣັຍ) ໄດ້ຫຼາຍຊະນິດ. ມັນມັກຈະໃຊ້ປ່ຽນແທນກັນໄດ້ກັບ ຢາອັມປີຊີລີນ (ampicillin). ໃນເວລາທີ່ເຈົ້າເຫັນໃບສັ່ງຢາໃນປຶ້ມຫົວນີ້ ທີ່ໃຫ້ໃຊ້ ຢາອາມ໊ອກຊີລີນ, ເຈົ້າກໍ່ຈະສາມາດນໍາໃຊ້ຢາ ອັມປີຊີລີນ ແທນກໍ່ໄດ້, ໂດຍໃຊ້ໃນປະລິມານທີ່ຖືກຕ້ອງ. ຢາທັງສອງຊະນິດນີ້ແມ່ນມີຄວາມປອດໄພໃນການໃຊ້ຫຼາຍ ໂດຍສະເພາະແມ່ນມີປະໂຫຍດສຳລັບແອນ້ອຍ ແລະເດັກນ້ອຍ.
ຢາ ອາມົກຊີຊີລີນ (amoxicillin) ແມ່ນມັກຈະພາໃຫ້ເກີດອາການປວດຮາກ ແລະອາການຖອກທ້ອງ (ແຕ່ກໍ່ບໍ່ຫຼາຍຄືກັບ ຢາອັມປີຊີລີນ (ampicillin)), ຖ້າເຈົ້າສາມາດໃຫ້ຢາຕ້ານເຊື້ອຊະນິດອື່ນແທນໄດ້, ກໍ່ຈົ່ງໃຫ້ຫຼີກເວັ້ນການໃຫ້ຢານີ້ ແກ່ຄົນເຈັບ ຜູ້ທີ່ມີອາການຖອກທ້ອງຢູ່ແລ້ວ.
ຜົນຂ້າງຄຽງອື່ນໆ ທີ່ມັກພົບເຫັນທົ່ວໄປ ຈາກຢາຊະນິດນີ້ ແມ່ນມີຜື່ນແດງຕາມຜິວໜັງ. ແຕ່ຜິວໜັງເກີດເປັນຕຸ່ມຜື່ນແດງຄັນ ທີ່ເປັນ ແລະເຊົາໄປໃນບໍ່ເທົ່າໃດຊົ່ວໂມງນັ້ນ ອາດຈະເປັນອາການຂອງການແພ້ຢາໃນໝວດຢາເປນີຊີລີນ (penicillin). ໃຫ້ຢຸດໃຊ້ຢາຊະນິດ ນີ້ທັນທີ ແລະບໍ່ໃຫ້ຢາໃນກຸ່ມຢາເປນີຊີລິນກັບຄົນເຈັບຜູ້ດັ່ງກ່າວອີກຕໍ່ໄປ. ເພາະວ່າອາການແພ້ຢາໃນເທື່ອຕໍ່ໄປນັ້ນອາດຈະຮຸນແຮງ ກວ່າເກົ່າຫຼາຍ ແລະ ອາດເຖິງຂັ້ນເສຍຊີວິດໄດ້. ສໍາລັບປິ່ນປົວບັນຫາສຸຂະພາບບາງຢ່າງ ກໍ່ສາມາດໃຊ້ ຢາເອຣີໂທຣໄມຊີນ (erythromycin) ແທນຢາໃນກຸ່ມນີ້ກໍ່ໄດ້. . ຜື່ນແດງທີ່ເບິ່ງຄືກັບພະຍາດມາກແດງ, ເຊິ່ງປົກກະຕິແລ້ວ ແມ່ນເລີ່ມເປັນຫຼັງການໃຊ້ຢາໄປໄດ້ໜຶ່ງອາທິດແລ້ວ ແລະ ມັນໃຊ້ເວລາຫຼາຍມື້ຈຶ່ງເຊົາ, ສິ່ງນີ້ອາດຈະບໍ່ແມ່ນອາການຂອງການ ແພ້ຢາກໍ່ໄດ້. ແຕ່ວ່າມັນເປັນການຍາກທີ່ຈະຮູ້ໄດ້ຢ່າງແນ່ນອນວ່າຜື່ນແດງນັ້ນແມ່ນມາຈາກອາການແພ້ຢາຫຼືບໍ່, ສະນັ້ນທາງທີ່ດີ ກໍ່ຄືໃຫ້ຢຸດໃຊ້ຢານັ້ນຈະດີກວ່າ.
ການດື້ຕໍ່ຢາອາມ໊ອກຊີຊີລີນ (amoxicillin) ນີ້ແມ່ນມີໃຫ້ເຫັນທົ່ວໄປຫຼາຍຂຶ້ນ. ມັນກໍ່ຂຶ້ນກັບທ້ອງຖິ່ນທີ່ເຈົ້າຢູ່ວ່າຢູ່ໃສ, ຢາຕ້ານເຊື້ອ ດັ່ງກ່າວອາດຈະໃຊ້ບໍ່ໄດ້ຜົນອີກຕໍ່ໄປແລ້ວ ກັບເຊື້ອສະຕັບຟີໂລໂຄຄັດສ (staphylococcus), ເຊື້ອຊິເກລາ (shigella), ຫຼື ການຊຶມເຊື້ອອື່ນໆ.
ຢາອາມ໊ອກຊີຊີລີນ (amoxicillin) ໃຊ້ໄດ້ຜົນດີໂດຍການກິນເອົາ. ເມື່ອຈະໃຫ້ຢາທີ່ເປັນແບບເມັດ ຫຼື ເປັນແບບແຄບຊູນແກ່ເດັກ ແມ່ນສຳລັບຊະນິດເມັດແມ່ນຕ້ອງບົດໃຫ້ມຸ່ນ, ສວ່ນຊະນິດແຄບຊູນແມ່ນໃຫ້ເອົາເປືອບທາງນອກອອກ ແລ້ວແບ່ງເອົາຝຸ່ນຢາໃນປະລິມານທີ່ຕ້ອງການ. ຫຼັງຈາກນັ້ນໃຫ້ປົນກັບນ້ຳແມ່ ແລ້ວເອົາໃຫ້ເດັກກິນດ້ວຍຈອກ ຫຼືບ່ວງ.
ຄືກັບຢາຕ້ານເຊື້ອຊະນິດອື່ນ, ຕາມປົກກະຕິແລ້ວການໃຫ້ຢາຊະນິດນີ້ແມ່ນໃຫ້ໃນໄລຍະສັ້ນດັ່ງທີ່ກ່າວໃນປຶ້ມຫົວນີ້. ຖ້າຄົນເຈັບຍັງມີອາການຂອງການຕິດເຊື້ອຢູ່, ໃຫ້ສືບຕໍ່ການໃຫ້ຢາໃນປະລິມານເທົ່າເດີມ ທຸກໆມື້ຈົນກວ່າອາການຂອງ ການຕິດເຊື້ອຫາຍໄປຢ່າງໜ້ອຍ 24 ຊົ່ວໂມງ. ແຕ່ຖ້າຫາກວ່າໃຫ້ຢາໄປຫຼາຍມື້ແລ້ວ ແລ້ວຄົນເຈັບຍັງອາການບໍ່ດີຂຶ້ນ, ໃຫ້ຢຸດຢາຕ້ານເຊື້ອ ແລະ ໃຫ້ຂໍຄວາມຊ່ວຍເຫຼືອຈາກແພດໝໍ.ສຳລັບຄົນເຈັບທີ່ຕິດເຊື້ອເອັດສໄວວີ HIV ແມ່ນ ໃຫ້ຢາຈົນຮອດຈຳນວນມື້ຫຼາຍເທົ່າທີ່ກຳນົດໄວ້.
ຍິ່ງໄປກວ່ານັ້ນ, ປະລິມານຂອງຢາຕ້ານເຊື້ອທີ່ຈະໃຫ້ແມ່ນຂຶ້ນກັບ ອາຍຸ ຫຼື ນ້ຳໜັກຂອງຄົນເຈັບ ແລະ ຄວາມຮ້າຍແຮງຂອງພະຍາດ. ໂດຍທົ່ວໄປແລ້ວ, ແມ່ນໃຫ້ຢາໃນຂະໜາດຕ່ໍາສໍາລັບຄົນເຈັບທີ່ຈ່ອຍ (ນ້ຳໜັກໜ້ອຍ) ຫຼື ສຳລັບພະຍາດຊຶມເຊື້ອທີ່ມີຄວາມຮຸນແຮງໜ້ອຍ, ແລະໃຫ້ຢາໃນຂະໜາດທີ່ສູງຂຶ້ນສໍາລັບຄົນເຈັບທີ່ມີນ້ຳໜັກຫຼາຍ (ຕຸ້ຍ) ຫຼື ສຳລັບການຊຶມເຊື້ອທີ່ມີຄວາມຮຸນແຮງຫຼາຍກວ່າ.
ອາຍຸຕ່ຳກວ່າ 3 ເດືອນ: ໃຫ້ຢາໃນປະລິມານ 125 ມກ, ແບ່ງກິນ 2 ຄັ້ງ/ມື້ ເປັນເວລາ 7 ຫາ 10 ມື້.
ອາຍຸ 3 ເດືອນ ຫາ 3 ປີ: ໃຫ້ຢາໃນປະລິມານ 250 ມກ, ແບ່ງກິນ 2 ຄັ້ງ/ມື້ ເປັນເວລາ 7 ຫາ 10 ມື້.
ອາຍຸ 4 ຫາ 7 ປີ: ໃຫ້ຢາໃນປະລິມານ 375 ມກ, ແບ່ງກິນ 2 ຄັ້ງ/ມື້ ເປັນເວລາ 7 ຫາ 10 ມື້.
ອາຍຸ 8 ຫາ 12 ປີ: ໃຫ້ຢາໃນປະລິມານ 500 ມກ, ແບ່ງກິນ 2 ຄັ້ງ/ມື້ ເປັນເວລາ 7 ຫາ 10 ມື້.
ອາຍຸ 12 ປີ ຂຶ້ນໄປ: ໃຫ້ຢາໃນປະລິມານ 500 ຫາ 875 ມກ, ແບ່ງກິນ 2 ຄັ້ງ/ມື້ ເປັນເວລາ 7 ຫາ 10 ມື້.