Hesperian Health Guides
ວິຕາມິນ ແລະ ແຮ່ທາດ
ເນື້ອໃນ
ວິຕາມິນລວມ
ອາຫານທີ່ມີສານອາຫານອຸດົມສົມບູນນັ້ນເປັນແຫຼ່ງວິຕາມິນທີ່ດີທີ່ສຸດ. ແຕ່ວ່າ ເມື່ອບໍ່ມີອາຫານພຽງພໍ, ຫຼື ໃນຊ່ວງເວລາຂອງການຖືພາ ເຊິ່ງເປັນຊ່ວງເວລາທີ່ຜູ້ເປັນແມ່ຕ້ອງການສານອາຫານຫຼາຍກວ່າປົກກະຕິ, ໃນຊ່ວງເວລານີ້ ຈິ່ງຄວນໃຊ້ອາຫານເສີມປະເພດວິຕາມິນລວມ.
ອາຫານເສີມພວກວິຕາມິນ ແລະແຮ່ທາດ ແມ່ນມີຫຼາຍຮູບແບບ/ຊະນິດ, ແຕ່ຊະນິດເມັດແມ່ນມີລາຄາຖືກກວ່າໝູ່ໝົດ. ການສັກຢາວິຕາມິນລວມນັ້ນເປັນສິ່ງທີ່ບໍ່ຈຳເປັນ, ນອກນີ້ຍັງເປັນການສິ້ນເປືອງເງິນຄຳ, ແລະ ພາໃຫ້ເຈັບຕົວ ແລະເກີດການຕິດເຊື້ອໂດຍບໍ່ຈຳເປັນ. ຢາຊູກຳລັງ ແລະຢາອາຍຸວັດທະນະ ປົກກະຕິແລ້ວກໍ່ບໍ່ມີ ວິຕາມິນທີ່ມີປະໂຫຍດຈຳເປັນທີ່ສຸດສຳລັບຮ່າງກາຍ; ແລະມີລາຄາແພງ ທຽບກັບສັບພະຄຸນພຽງເລັກນ້ອຍຂອງພວກມັນຕໍ່ຮ່າງກາຍຄົນເຮົາ.
ວິຕາມິນລວມຊະນິດເມັດຫຼາຍຊະນິດ ແມ່ນກິນມື້ລະເມັດ, ແຕ່ໃຫ້ອ່ານສະຫຼາກ/ເຈັ້ຍຄຳສັ່ງແນະນຳກ່ຽວກັບການໃຊ້ຢາໃຫ້ເຂົ້າໃຈດີ.
ວິຕາມິນເອ, ເຣຕິໂນລ (retinol)
ວິຕາມິນເອ ຊວ່ຍປ້ອງກັນຕາບອດກາງຄືນ ແລະ ເຊໂຣບທາເມຍ (xerophthalmia).
ເພື່ອຈະໃຫ້ໄດ້ຮັບວິຕາມິນເອໃນປະລິມານທີ່ພຽງພໍ, ເຮົາຕອ້ງກິນໝາກໄມ້ທີ່ມີສີເຫືອງ ແລະ ຜັກປະເພດຕ່າງໆ, ພຶດຜັກໃບຂຽວ, ແລະ ອາຫານຕ່າງໆເຊັ່ນ: ໄຂ່, ປາ ແລະ ຕັບ. ໃນທອ້ງຖີ່ນທີ່ມັກເກີດພະຍາດຕາບອດກາງຄືນ ແລະ ເຊໂຣບທາເມຍ (xerophthalmia) ນີ້, ການກິນອາຫານທີ່ກ່າວມານີ້ໃຫ້ພຽງພໍແມ່ນບໍ່ຄ່ອຍມັກເປັນ, ດັ່ງນັ້ນ ຄວນໃຫ້ວິຕາມິນເອ ທຸກໆ 6 ເດືອນ.
ຫ້າມບໍ່ໃຫ້ໆວິຕາມິນເອຫຼາຍເກີນກວ່າປະລິມານທີ່ໄດ້ກໍານົດໄວ້. ວິຕາມິນເອແບບແບບແຄບຊູນ, ແບບເມັດ ຫຼື ແບບນໍ້າມັນຫຼາຍເກີນໄປແມ່ນສາມາດເປັນອັນຕະລາຍໄດ້. ຫ້າມບໍ່ໃຫ້ວິຕາມິນເອໃນປະລິມານຕາມປົກກະຕິທີ່ໃຫ້ກັບຜູ້ໃຫ່ຍຄື 200,000 U ກັບເດັກຍິງ ຫຼື ແມ່ຍິງທີ່ຈະຖືພາ ຫຼື ຖືພາໄດ້ 3 ເດືອນແລ້ວເພາະວ່າຈະເປັນອັນຕະລາຍ ຕໍ່ການ ຂະຫຍາຍໂຕຂອງເດັກໃນທອ້ງ. ສໍາລັບແມ່ຍິງຖືພາຈະໄດ້ຮັບວິຕາມິນເອເປັນປົກກະຕິເທື່ອລະໜອ້ຍແທນທີ່ຈະໃຫ້ ໃນປະລິມານຫຼາຍບາດດຽວ.
ໃຫ້ກິນເປັນເມັດ ຫຼື ເປັນແຄັບຊູນ. ແຕ່ສໍາລັບເດັກນອ້ຍແມ່ນໃຫ້ບົດໃຫ້ມຸ່ນແລ້ວປົນກັບກັບນໍ້ານົມແມ່ ຫຼື ອາດຈະຕັດແຄັບຊູນ ແລະ ບີບນໍ້າຢາໃສ່ປາກເດັກນ້ອຍແທນ.
ປ້ອງກັນເດັກນອ້ຍບໍ່ໃຫ້ຂາດວິຕາມິນ
ເປັນສວ່ນໜຶ່ງຂອງໂຄງການປອ້ງກັນສຸຂະພາບ:
ເດັກນອ້ຍທີ່ມີອາຍຸ 6 ເດືອນ ຫາ 1 ປີ: ຄວນໃຫ້ກິນວິຕາມິນ 100,000 ຢູ່ 1 ຄັ້ງ.ເດັກນ້ອຍທີ່ມີອາຍຸຫຼາຍກວ່າ 1 ປີ ຂື້ນໄປ: ໃຫ້ກິນວິຕາມິນ 200,000 U 1 ຄັ້ງ ໃນທຸກໆ 6 ເດືອນ.
ການປິ່ນປົວຮັກສາຄົນຕາບອດກາງຄືນs
ຖ້າຮູ້ວ່າຄົນເຈັບ ບໍ່ສາມາດເບິ່ງເຫັນໄດ້ຊັດເຈນ ຫຼື ມີອາການສະແດງອອກຂອງຕາບອດກາງຄືນ, ຄວນຈັດວິຕາມິນ 3 ໂດ (dose) ໃຫ້ກິນ. ເຊິ່ງວ່າ ໂດ (dose) ທ າອິດແມ່ນ ໃຫ້ກິນທັນທີເລີຍ, ໂດ (dose)ທີສອງຈະໃຫ້ກິນໃນມື້ຕໍ່ມາ ແລະ ໂດ (dose)ທີສາມຈະໃຫ້ອີກ 2 ອາທິດຕໍ່ມາ.
ປະລິມານ (ຫຼື ໂດ (dose))ວິຕາມິນເອທີ່ໃຫ້ແຕ່ເທື່ອໃນຈໍານວນ 3 ເທື່ອ:
ເດັກນ້ອຍທີ່ມີອາຍຸຕໍ່າກວ່າ 6 ເດືອນ: ໃຫ້ເດັກກິນຢາ 50, 000 U.ສໍາລັບເດັກນ້ອຍອາຍຸ 6 ເດືອນ - 1 ປີ: ໃຫ້ເດັກກິນຢາປະລິມານ 100, 000 U ແຕ່ລະເທື່ອ.
ສໍາລັບເດັກນອ້ຍທີ່ເປັນໝາກແດງ
ວິຕາມິນເອ ສາມາດຊ່ວຍປ້ອງກັນປອດອັກເສບ (ຫຼື ປອດບວມ) ແລະ ຕາບອດໄດ້ - ເຊິ່ງເປັນອາການສົນສອງຢ່າງທີ່ມັກເກີດກັບຄົນເຈັບເປັນພະຍາດໝາກແດງ.
ເດັກນ້ອຍອາຍຸ ຕໍ່າກວ່າ 6 ເດືອນ: ໃຫ້ກິນໃນປະລິມານ 50,000 U, ມື້ລະ 1 ຄັ້ງ, ກິນຕິດຕໍ່ກັນ 2 ມື້.ເດັກອາຍຸແຕ່ 1 ປີ ຂຶ້ນໄປ: ໃຫ້ກິນໃນປະລິມານ 200,000 U, ມື້ລະ 1 ຄັ້ງ, ກິນຕິດຕໍ່ກັນ 2 ມື້.
ຖ້າວ່າເດັກໄດ້ຮັບວິຕາມິນເອ ຕາມໂດ (dose) ໃດໜຶ່ງໃນຂ້າງເທິງນີ້ແລ້ວ ໃນໄລຍະ 6 ເດືອນທີ່ຜ່ານມາ, ແມ່ນໃຫ້ເດັກກິນຢາວິຕາມິນເອ ຕາມໂດ ຫຼືປະລິມານທີ່ເຄີຍໄດ້ຮັບມານັ້ນອີກ ແຕ່ເທື່ອນີ້ແມ່ນໃຫ້ກິນພຽງແຕ່ມື້ດຽວເທົ່ານັ້ນ. ຖ້າຄົນເຈັບເປັນໝາກແດງ ມີສະພາວະຂາດສານອາຫານຮຸນແຮງ ຫຼືເລີ່ມສູນເສຍການເບິ່ງເຫັນໄປແລ້ວ, ແມ່ນໃຫ້ຄົນເຈັບກິນວິຕາມິນເອ ໂດທີ 3 ອີກ ຫຼັງຈາກນັ້ນ 2 ອາທິດ.
ວິຕາມິນ B6, ຢາໄພຣີດົກຊີນ (pyridoxine)
ບາງຄັ້ງ ຄົນເຈັບວັນນະໂລກ ທີ່ກຳລັງປິ່ນປົວດ້ວຍຢາໄອໂຊໄນອະຊິດ (isoniazid (INH)) ກໍ່ເກີດມີອາການຂາດ ວິຕາມິນ B6. ອາການທີ່ບົ່ງບອກເຖິງການຂາດວິຕາມິນບີ 6 ມີຄື: ມີອາການເຈັບປວດ ຫຼື ມືນຊາຕາມຕີນ ຫຼື ມື, ກ້າມຊີ້ນກະຕຸກ, ມີອາການທາງປະສາດ ແລະນອນບໍ່ຫຼັບ.
ສຳລັບຄົນເຈັບວັນນະໂລກ ທີ່ກຳລັງປິ່ນປົວດ້ວຍຢາໄອໂຊໄນອະຊິດ (isoniazid) ແມ່ນໃຫ້ກິນຢາວິຕາມິນ B6 ທຸກມື້.
ເພື່ອປ້ອງກັນອາການຂາດວິຕາມິນ B6ເດັກໃຫຍ່ ແລະຜູ້ໃຫຍ່: ໃຫ້ກິນໃນປະລິມານ 25 ມກ/ມື້.
ເພື່ອປິ່ນປົວອາການຂາດວິຕາມິນ B6
ເດັກນ້ອຍອາຍຸຫຼາຍກວ່າ 2 ເດືອນ ຂຶ້ນໄປ: ໃຫ້ກິນໃນປະລິມານ 10 ຫາ 20 ມກ, ກິນ 3 ຄັ້ງ/ມື້, ກິນໄປຈົນກວ່າຈະບໍ່ມີອາການຂາດວິຕາມິນບີ 6 ສະແດງໃຫ້ເຫັນ.
ຜູ້ໃຫຍ່: ໃຫ້ກິນໃນປະລິມານ 50 ມກ, ກິນ 3 ຄັ້ງ/ມື້, ກິນໄປຈົນກວ່າຈະບໍ່ມີອາການຂາດວິຕະມິນບີ 6 ສະແດງໃຫ້ເຫັນ.
ສານໄອໂອດິນ
ການໃຫ້ກິນ ເກືອໄອໂອດິນ ແລະອາຫານທະເລ ເປັນວິທີການທີ່ດີທີ່ສຸດເພື່ອໃຫ້ຮ່າງກາຍໄດ້ຮັບສານໄອໂອດິນຢ່າງພຽງພໍ. ສຳລັບສະຖານທີ່ໆ ບໍ່ມີທັງເກືອໄອໂອດິນ ແລະອາຫານທະເລ, ແລະໃນບ່ອນທີ່ມີຄົນເປັນພະຍາດຄໍໜຽງ ຫຼື ຂາດຮໍໂມນໄທຣອຍ (hypothyroidism) (ໂລກເຄຣທິນິຊຶມ (cretinism)), ເຈົ້າສາມາດໃຫ້ສານໄອໂອດິນເສີມແກ່ຄົນເຈັບໄດ້.
ອາຍຸ 6 ປີຂຶ້ນໄປ: ໃຫ້ກິນໃນປະລິມານ 400 ມກ, ປີລະຄັ້ງ.
For pregnant women,ສຳລັບແມ່ຍິງຖືພາ, ເພື່ອປ້ອງກັນຜູ້ເປັນແມ່ຈາກພະຍາດຄໍໜຽງ ແລະ ປ້ອງກັນລູກໃນທ້ອງບໍ່ໃຫ້ເກີດມາພິການ: ໃຫ້ກິນໃນປະລິມານ 400 ມກ ກິນຄັ້ງດຽວ ໃນຊ່ວງໄລຍະທີ່ຖືພາ. ໃຫ້ກິນໃນຊ່ວງຕົ້ນໆຂອງການຖືພາໄດ້ຍິ່ງເປັນການດີ, ແຕ່ຖ້າບໍ່ໄດ້ກິນໃນຊ່ວງຕົ້ນ ກໍ່ໃຫ້ກິນຊ່ວງໃດກໍ່ໄດ້ໃນໄລຍະຖືພານັ້ນ.
ອາຍຸ 6 ປີຂຶ້ນໄປ: ໃຫ້ສັກຢາໃນປະລິມານ 0.5 ຫາ 1 ມລ (480 ມກ), ປີລະຄັ້ງ.
ສຳລັບແມ່ຍິງຖືພາ: ໃຫ້ສັກຢາໃນປະລິມານ 1 ມລ (480 ມກ) ຄັ້ງດຽວ ຖ້າເປັນໄປໄດ້ ໃຫ້ສັກໃນຊ່ວງໄລຍະຕົ້ນໆຂອງການຖືພາໄດ້ຍິ່ງເປັນການດີ. ໃຫ້ສັກອີກຄັ້ງໜຶ່ງ ພາຍຫຼັງເກີດລູກໄດ້ປີໜຶ່ງແລ້ວ.
ທາດເຫຼັກ, ເຟີຣັສ ຊັລເຟດ ferrous sulfate, ເຟີຣັສ ກລູໂກເນດ ferrous gluconate
ທາດເຫຼັກແມ່ນຖືກນຳໃຊ້ຫຼາຍເພື່ອປິ່ນປົວ ແລະປ້ອງກັນການເກີດພາວະເລືອດຈາງ. ການປິ່ນປົວດ້ວຍທາດເຫຼັກແມ່ນໃຫ້ແນວກິນເປັນຈົນຮອດໄລຍະເວລາ 3 ເດືອນ.
ກິນທາດເຫຼັກຈະໄດ້ຮັບຜົນດີໃນເວລາທີກິນຮ່ວມກັບວິຕະມິນ C (ບໍ່ວ່າຈະໂດຍການກິນໝາກໄມ້ ແລະຜັກ ຫຼື ກິນວິຕະມິນ ຊະນິດເມັດ).
ກິນທາດເຫຼັກບາງຄັ້ງເຮັດໃຫ້ຮູ້ສຶກບໍ່ສະບາຍກະເພາະ ແລະສິ່ງທີ່ດີທີ່ສຸດແມ່ນໃຫ້ກິນພ້ອມແຕ່ລະຄາບເຂົ້າ. ນອກຈາກນັ້ນ, ມັນສາມາດ ເຮັດໃຫ້ທ້ອງຜູກໂດຍສະເພາະແມ່ນຜູ້ໃຫ່ຍ ແລະມັນອາດຈະເຮັດໃຫ້ອາຈົມ (ຂີ້) ເປັນສີດໍາ.
ກິນທາດເຫຼັກຊະນິດນ້ຳແມ່ນຈະເຮັດໃຫ້ແຂວດຳ ສະນັ້ນຄວນຈະໃຊ້ທໍ່ດູດເອົາ ຫຼືຖູແຂ້ວທຸກໆຄັ້ງຫຼັກຈາກກິນ.
ໃຫ້ແນ່ໃຈວ່າປະລິມານທີ່ໃຫ້ນັ້ນຖືກຕ້ອງ ເພາະວ່າຖ້າປະລິມານ sulfate ferrous ຫຼາຍເກີນໄປມັນກໍ່ເປັນພິດ. ບໍ່ໃຫ້ທາດເຫຼັກແກ່ບຸກຄົນທີ່ຂາດສານອາຫານຂັ້ນຮຸນແຮງໃຫ້ລໍຖ້າຈົນກ່ວາພວກເຂົາເຈົ້າມີອາການດີຂື້ນເສຍກ່ອນ.
ຢາເສີມທາດເຫຼັກມີຫຼາຍຮູບແບບທີ່ແຕກຕ່າງກັນ ແລະປະກອບໄປດ້ວຍຈຳນວນຂອງທາດເຫຼັກທີ່ແຕກຕ່າງກັນ. ຕົວຢ່າງວ່າ ເຟີຣັສ ຊັລເຟດ 300 ມກ 1 ເມັດປະກອບດ້ວຍທາດເຫຼັກ 60 ມກ. ແຕ່ 325 ມກ ຂອງ ເຟີຣັສ ກລູໂຄເນດ ປະກອບດ້ວຍທາດເຫຼັກ 36 ມກ. ດັ່ງນັ້ນ ໃຫ້ອ່ານໃບສະຫຼາກຢາທຸກຄັ້ງທີ່ຈະໃຊ້ ບໍ່ວ່າຈະເປັນຊະນິດນໍ້າ, ຫຼື ສານອາຫານເສີມທາດເຫຼັກຕ່າງໆ.
ເພື່ອປ້ອງກັນການຂາດເລືອດໃນແມ່ຍິງຖືພາ ແລະແມ່ທີ່ກຳລັງໃຫ້ນົມລູກ
ປະລິມານທາດເຫຼັກສຳລັບແຕ່ລະກຸ່ມອາຍຸ | |||
ກຸ່ມອາຍຸ | ປະລິມານຫຼາຍປານໃດ | ຢາຈັກກ້ອນສຳລັບຢາ 300 ມກ | ລວມແລ້ວມີທາດເຫຼັກຫຼາຍປານໃດ |
ຕ່ຳກວ່າ 2 ປີ | ທາດເຫຼັກ ເຟີຣັສ ຊັລເຟດ 125 ມີລີກຼາມ | ໃຫ້ທາດເຫຼັກ ຊະນິດນໍ້າ, ຫຼື ບົດຢາທາດເຫຼັກ ເຟີຣັສ ຊັລເຟດ ຊະນິດເມັດປະລິມານ 300 ມິລີກຼາມປົນໃສ່ກັບນົມແມ່ໃຫ້ເດັກກິນ | ໃຫ້ມັນພຽງພໍທີ່ຈະສະໜອງ ທາດເຫຼັກໄດ້ 25 ມິລີກຼາມ |
2 ປີ ຫາ 12 ປີ | ເຟີຣັສ ຊັລເຟດ 300 ມີລີກຼາມ | ໃຫ້ຢາທາດເຫຼັກ ເຟີຣັສ ຊັລເຟດ 300 ມີລີກຼາມ 1 ເມັດ | ໃຫ້ມັນພຽງພໍທີ່ຈະສະໜອງ ທາດເຫຼັກໄດ້ 60 ມິລີກຼາມ |
ຫຼາຍກວ່າ 12 ປີ | ເຟີຣັສ ຊັລເຟດ 600 ມີລີກຼາມ | ໃຫ້ຢາ ເຟີຣັສ ຊັລເຟດ 300 ມີລີກຼາມ 2 ເມັດ | ໃຫ້ມັນພຽງພໍທີ່ຈະສະໜອງ ທາດເຫຼັກໄດ້ 125 ມິລີກຼາມ |
ທາດສັງກະສີ
ທາດສັງກະສີຊ່ວຍໃຫ້ເດັກທີ່ຖອກທ້ອງມີອາການດີຂຶ້ນໄວ. ມັນຄວນຈະຖືກໃຫ້ຮ່ວມກັບເຮົາຕ້ອງ ນໍ້າເກືອແຮ່ໄປພ້ອມໆກັນ.
ເດັກຫຼາຍກວ່າ 6 ເດືອນ: ໃຫ້ໃນປະລິມານ 20 ມກ, 1 ຄັ້ງຕໍ່ມື້ເປັນເວລາ 10 ຫາ 14ມື້.