Hesperian Health Guides
ຢາສຳລັບປິ່ນປົວມາລາເລຍ
ຂໍ້ມູນສຸຂະພາບ > ປຶ້ມຢູ່ໄກແພດສະບັບປັບປຸງໃໝ່ > ໄຂ້ມາລາເລຍ, ໄຂ້ເລືອດອອກ, ແລະໂລກໄພໄຂ້ເຈັບອື່ນໆທີ່ເກີດຈາກຍຸງ > ຢາສຳລັບປິ່ນປົວມາລາເລຍ
ເນື້ອໃນ
- ໑ ໄຂ້ມາລາເລຍ, ໄຂ້ເລືອດອອກ, ແລະໂລກໄພໄຂ້ເຈັບອື່ນໆທີ່ເກີດຈາກຍຸງ: ຢາປິ່ນປົວ
- ໒ ກ່ຽວກັບຢາປິ່ນປົວມາລາເລຍ
- ໒.໑ ຢາສຳລັບປ້ອງກັນມາລາເລຍ
- ໒.໒ ຢາສຳລັບປິ່ນປົວໄຂ້ມາລາເລຍຂັ້ນຮຸນແຮງ
- ໒.໓ ຢາສຳລັບປິ່ນປົວໄຂ້ມາລາເລຍທຳມະດາ (ບໍ່ມີອາການສົນ) ທີ່ເກີດຈາກເຊື້ອປາຣາຊິດ P. falciparum
- ໒.໔ ຢາສຳລັບປິ່ນປົວໄຂ້ມາລາເລຍທຳມະດາ (ບໍ່ມີອາການສົນ) ທີ່ບໍ່ໄດ້ເກີດຈາກເຊື້ອປາຣາຊິດ P. falciparum
- ໒.໕ ຢາສຳລັບປິ່ນປົວໄຂ້ມາລາເລຍໃນແມ່ຍິງຖືພາ
- ໒.໖ ສຳລັບຢາປິ່ນປົວມາລາເລຍທຸກຊະນິດ
- ໓ ຢາປະສົມທີ່ມີສ່ວນປະສົມຂອງກຸ່ມອະນຸພັນ Artemisinin (Artemisinin combination therapy (ACT))
- ໔ ຢາ artemether + lumefantrine
- ໕ ຢາ artesunate + amodiaquine
- ໖ ຢາ artesunate + mefloquine
- ໗ ຢາ artesunate ຮ່ວມກັບ ຢາ sulfadoxine + ຢາ pyrimethamine
- ໘ ຢາ dihydroartemisinin + piperaquine
- ໙ ຢາ artesunate
ໄຂ້ມາລາເລຍ, ໄຂ້ເລືອດອອກ, ແລະໂລກໄພໄຂ້ເຈັບອື່ນໆທີ່ເກີດຈາກຍຸງ: ຢາປິ່ນປົວ
ກ່ຽວກັບຢາປິ່ນປົວມາລາເລຍ
ຢາສຳລັບປິ່ນປົວ ແລະປ້ອງກັນມາລາເລຍແມ່ນມີຫຼາຍຊະນິດ. ແຕ່ເຊື້ອປາຣາຊິດມາລາເລຍສາມາດເກີດດື້ຢາຂຶ້ນມາໄດ້, ເຊິ່ງໝາຍຄວາມວ່າຢາປິ່ນປົວບາງຊະນິດບໍ່ສາມາດຂ້າເຊື້ອພາຣາຊິດຕໍ່ໄປໄດ້ອີກແລ້ວ. ພະນັກງານສາທາລະນະສຸກ, ສູນຮັກສາຂະພາບໃນທ້ອງຖິ່ນ, ຫຼື ກະຊວງສາທາລະນະສຸກ ແມ່ນຮູ້ດີວ່າຢາຊະນິດໃດຈະໄດ້ຜົນດີໃນຂົງເຂດຂອງເຈົ້າ.
ຢາສຳລັບປ້ອງກັນມາລາເລຍ
ສຳລັບຜູ້ທີ່ຈະເດີນທາງຈາກເຂດທີ່ບໍ່ມີມາລາເລຍໄປຍັງເຂດທີ່ມີການລະບາດຂອງໂລກດັ່ງກ່າວນີ້, ຢາສຳລັບປ້ອງກັນ ມາລາເລຍແມ່ນ ຢາ mefloquine, chloroquine, chloroquine ແລະ proguanil, atovaquone + proguanil, ແລະ doxycycline.
ສຳລັບຢາ primaquine ແມ່ນໃຊ້ເພື່ອປ້ອງກັນ ມາລາເລຍບາງຊະນິດບໍ່ໃຫ້ກັບມາເປັນຊ້ຳຄືນອີກພາຍຫຼັງທີ່ໄດ້ປິ່ນປົວຫາຍດີແລ້ວ.
ໃນບາງປະເທດຢູ່ເຂດຊາເຮລ໌ (Sahel) ໃນທະວີບອາຟາຣິກາ ຊ່ວງລະດູຝົນ ແມ່ນໄດ້ມີການໃຫ້ໂດ (dose) ຢາ amodiaquine ກັບຢາ sulfadoxine + pyrimethamine ເດືອນລະຄັ້ງ ເພື່ອປ້ອງກັນໂລກມາລາເລຍໃນເດັກນ້ອຍອາຍຸຕ່ຳກວ່າ 5 ຂວບ.
ເພື່ອປ້ອງກັນມາລາເລຍບໍ່ໃຫ້ເກີດກັບເດັກແດງ ໃນປະເທດອື່ນໆຂອງທະວີບອາຟາຣິກາ ແມ່ນເພິ່ນໃຊ້ຢາ amodiaquine ກັບຢາ sulfadoxine + pyrimethamine 3 ໂດ (doses) ໂດຍໃຫ້ພ້ອມ ກັບການສັກຢາວັກຊີນພື້ນຖານໃນຮອບທີສອງ ແລະຮອບທີສາມ.
ຢາສຳລັບປິ່ນປົວໄຂ້ມາລາເລຍຂັ້ນຮຸນແຮງ
ໄຂ້ມາລາເລຍຂັ້ນຮຸນແຮງຈຳເປັນຕ້ອງໄດ້ມີການປິ່ນປົວສຸກເສີນ ໂດຍການໃຫ້ຢາອາເຕັດຊຸເນດ (artesunate) ທາງເສັ້ນ ຫຼືສັກຢານີ້ຢູ່ໂຮງໝໍ ຫຼືຄຼີນິກ. ເມື່ອໄດ້ຮັບການປິ່ນປົວ ແລະອາການຮາກກໍ່ຢຸດເຊົາແລ້ວ, ຄົນເຈັບກໍ່ຍັງຈຳເປັນຕ້ອງໄດ້ກິນຢາຕ້ານໂລກມາລາເລຍ ເຊິ່ງເປັນຢາປະສົມ artemisinin-based combination (ACT) ເປັນເວລາ 3 ມື້ (ເບິ່ງລາຍລະອຽດທາງຂ້າງລຸ່ມ).
ຖ້າບໍ່ມີຢາສັກອາເຕັດຊຸເນດ (artesunate) ສຳລັບປິ່ນປົວສຸກເສີນ ເດັກນ້ອຍທີ່ເປັນມາລາເລຍຂັ້ນຮຸນແຮງ ແລະມີອາການຮາກ, ໃນເວລານຳສົ່ງເດັກໄປໂຮງໝໍ ກໍ່ສາມາດໃຊ້ຢາອາເຕັດຊຸເນດແຄັບຊູນຊະນິດຍັດທະວານໜັກ (artesunate capsule suppositories). ຢານີ້ສາມາດຊ່ວຍຊີວິດເດັກໄດ້.
ຢາສຳລັບປິ່ນປົວໄຂ້ມາລາເລຍທຳມະດາ (ບໍ່ມີອາການສົນ) ທີ່ເກີດຈາກເຊື້ອປາຣາຊິດ P. falciparum
ເຊື້ອປາຣາຊິດ P. falciparum ພາໃຫ້ເກີດໄຂ້ມາລາເລຍທີ່ມີແນວໂນ້ມຈະກາຍເປັນໄຂ້ມາລາເລຍຂັ້ນຮຸນແຮງໄດ້. ມັນກໍ່ຂຶ້ນກັບແຕ່ລະຂົງເຂດ, ຢາ chloroquine ຫຼື ຢາປົວໄຂ້ມາລາເລຍອື່ນໆອາດຈະໃຊ້ບໍ່ໄດ້ຜົນໃນການປິ່ນປົວໄຂ້ມາລາເລຍທີ່ເກີດມາຈາກເຊື້ອປາຣາຊິດ P. falciparum. ໃຫ້ປ່ຽນໄປໃຊ້ຢາປະສົມ ACT (Artemisinin-based Combination Therapy) ປິ່ນປົວແທນ. ໃຫ້ໃຊ້ແຕ່ຢາທີ່ໃຊ້ໄດ້ຜົນພາຍໃນທ້ອງຖິ່ນຂອງເຈົ້າເທົ່ານັ້ນ. ໃຫ້ກິນຢາ ACT ເປັນເວລາ 3 ມື້. ເບິ່ງວິທີການໃຊ້ຢາປະສົມ ACT.
ຢາປະສົມ ACT ທີ່ມັກໃຊ້ຮ່ວມກັນມີຄື:
- ຢາ artemether + lumefantrine
- ຢາ artesunate + amodiaquine
- ຢາ artesunate + mefloquine
- ຢາ artesunate with sulfadoxine + pyrimethamine
- ຢາ dihydroartemisinin + piperaquine
ຢາສຳລັບປິ່ນປົວໄຂ້ມາລາເລຍທຳມະດາ (ບໍ່ມີອາການສົນ) ທີ່ບໍ່ໄດ້ເກີດຈາກເຊື້ອປາຣາຊິດ P. falciparum
ເຊື້ອປາຣາຊິດມາລາເລຍຫຼາຍຊະນິດພາໃຫ້ເກີດໄຂ້ມາລາເລຍທຳມະດາ (ບໍ່ມີອາການສົນ). ຖ້າເຈົ້າບໍ່ຮູ້ວ່າແມ່ນມາລາເລຍຊະນິດໃດແທ້, ຫຼື ຖ້າຄົນເຈັບອາດສາມາດຈະເປັນ ໄຂ້ມາລາເລຍ 2 ຊະນິດໃນເວລາດຽວກັນ, ໃຫ້ໃຊ້ຢາປະສົມ ທີ່ມີສ່ວນປະສົມຂອງກຸ່ມອະນຸພັນ Artemisinin (Artemisinin combination therapy (ACT)). ຖ້າເຊື້ອມາລາເລຍໃນບ່ອນທີ່ເຈົ້າຢູ່ນັ້ນດື້ຢາ chloroquine, ເຈົ້າຈຳເປັນຕ້ອງໄດ້ຊອກຮູ້ວ່າຢາ ACT ອັນໃດຈະໃຊ້ແທນໄດ້ແລະໃຫ້ຜົນດີ.
ຖ້າຢາ chloroquine ຍັງໃຊ້ໄດ້ຜົນດີໃນການປິ່ນປົວໄຂ້ມາລາເລຍທຳມະດາໃນບ່ອນທີ່ເຈົ້າຢູ່, ສະແດງວ່າຢານີ້ອາດຈະມີຢູ່ຫຼາຍກວ່າຢາປະສົມ ACT. ຢາ chloroquine ແມ່ນມັກຈະໃຊ້ກັບຢາ primaquine ເພື່ອປິ່ນປົວໄຂ້ມາລາເລຍໃຫ້ຫາຍຂາດ.
ຢາສຳລັບປິ່ນປົວໄຂ້ມາລາເລຍໃນແມ່ຍິງຖືພາ
ສຳລັບໄຂ້ມາລາເລຍຮຸນແຮງໃນແມ່ຍິງຖືພາ ແມ່ນຈຳເປັນຕ້ອງໄດ້ປິ່ນປົວຢູ່ໃນໂຮງໝໍ ຫຼື ຄຼີນິກ ໂດຍໃຊ້ຢາປິ່ນປົວມາລາເລຍຊະນິດດຽວກັນກັບຢາທີ່ໃຊ້ກັບຄົນເຈັບມາລາເລຍຜູ້ໃຫຍ່ທົ່ວໆໄປ.
ສຳລັບປິ່ນປົວໄຂ້ມາລາເລຍທຳມະດາ (ບໍ່ມີອາການສົນ) ສຳລັບແມ່ຍິງຖືພາໃນໄລຍະ 3 ເດືອນທຳອິດ ແມ່ນໃຊ້ຢາ quinine ແລະ clindamycin. ຖ້າຫາກວ່າຜົນການກວດຫາເຊື້ອມາລາເລຍອອກມາວ່າເປັນໄຂ້ມາລາເລຍທຳມະດາ ເກີດຈາກເຊື້ອປາຣາຊິດວິແວັກ (vivax), ຫຼື ຖ້າເຈົ້າບໍ່ມີຢາ clindamycin, ກໍ່ໃຫ້ໃຊ້ແຕ່ຢາ quinine ກໍ່ໄດ້.
ເພື່ອປິ່ນປົວໄຂ້ມາລາເລຍທຳມະດາ (ບໍ່ມີອາການສົນ) ສຳລັບແມ່ຍິງຖືພາເກີນກວ່າ 3 ເດືອນຂຶ້ນໄປ ແມ່ນໃຊ້ຢາປະສົມ ACT ຫຼື ຢາອື່ນໆທີ່ໃຊ້ໄດ້ຜົນດີໃນຂົງເຂດຂອງເຈົ້າ.
ຫ້າມບໍ່ໃຫ້ໃຊ້ຢາ primaquine ໃນໄລຍະຖືພາ. ຢາ quinine, chloroquine, clindamycin ແລະ proguanil ແມ່ນໃຊ້ປອດໄພສຳລັບແມ່ຍິງຖືພາ.
ໃນບາງຂົງເຂດ, ແມ່ຍິງຖືພາແມ່ນກິນຢາ sulfadoxine + pyrimethamine ໂດຍເລີ່ມໃນອາທິດທີ 13 ຂອງການຖືພາ. ກິນຢາດັ່ງກ່າວເດືອນລະໂດ (dose) ໃນຊ່ວງທີ່ເຫຼືອຂອງການຖືພາ ການປິ່ນປົວແບບນີ້ເອີ້ນວ່າການປິ່ນປົວປ້ອງກັນເປັນຊ່ວງໄລຍະ (ແບບເວັ້ນຊ່ວງ). ການປິ່ນປົວນີ້ຈະຢຸດມາລາເລຍກ່ອນທີ່ມັນຈະກໍ່ໃຫ້ເກີດອັນຕະລາຍຕໍ່ເດັກໃນທ້ອງ ຫຼື ຕໍ່ຜູ້ເປັນແມ່.
ສຳລັບຢາປິ່ນປົວມາລາເລຍທຸກຊະນິດ
ມາລາເລຍອາດພາໃຫ້ຄົນເຈັບມີອາການຮາກ. ໃຫ້ຄົນເຈັບກິນຢາຕາມໂດ (ຫຼືຂະໜາດ) ຢາທີ່ໄດ້ກິນໄປແລ້ວນັ້ນຄືນ ຖ້າລາວໄດ້ຮາກພາຍໃນ 60 ນາທີ ຂອງການກິນຢາດັ່ງກ່າວນັ້ນແລ້ວ.
ໃຫ້ກິນຢາປົວມາລາເລຍໃຫ້ຄົບຕາມມື້ກຳນົດ, ເຖິງແມ່ນວ່າເຈົ້າຈະມີອາການດີຂຶ້ນແລ້ວກໍ່ຕາມ. ການກິນຢາໃນລັກສະນະດັ່ງກ່າວນີ້ແມ່ນເພື່ອຂ້າເຊື້ອປາຣາຊິດມາລາເລຍທັງໝົດໃນຮ່າງກາຍໃຫ້ໝົດໄປ. ຖ້າວ່າການປິ່ນປົວດັ່ງກ່າວນີ້ພາໃຫ້ເກີດມີອາການຮາກ ຫຼື ຖ້າການໃຫ້ຢາປິ່ນປົວແກ່ເດັກນ້ອຍນັ້ນມັນຍາກ, ກໍ່ໃຫ້ໄປພົບບຸກຄະລາກອນທາງການແພດເພື່ອຂໍຄຳແນະນຳ.
ແມ່ນແຕ່ພາຍຫຼັງເລີ່ມການໃຫ້ຢາປິ່ນປົວແລ້ວກໍ່ຕາມ, ໃຫ້ເຝົ້າສັງເກດຫາອາການທີ່ເປັນສັນຍານອັນຕະລາຍຂອງມາລາເລຍຂັ້ນຮຸນແຮງ, ໂດຍສະເພາະໃນເດັກນ້ອຍ ແລະແມ່ມານ ຫຼື ແມ່ລູກອ່ອນທີ່ຫາກໍ່ເກີດລູກໃໝ່
ຢາປະສົມທີ່ມີສ່ວນປະສົມຂອງກຸ່ມອະນຸພັນ Artemisinin (Artemisinin combination therapy (ACT))
ຢາ artemether + lumefantrine
ຢາ artemether ແລະ lumefantrine ແມ່ນຢາຊະນິດເມັດທີ່ມີຂະໜາດຢາທີ່ແນ່ນອນ (ຕາຍຕົວ) ຫຼື ແຍກໃຫ້ຄົນເຈັບກິນເປັນເມັດໃຜເມັດມັນໃນເວລາດຽວກັນ.
ຢາດັ່ງກ່າວນີ້ແມ່ນໃຊ້ປິ່ນປົວໄຂ້ມາລາເລຍທຳມະດາຈາກເຊື້ອ falciparum, ໄຂ້ມາລາເລຍຊະນິດອື່ນໆ, ແລະໃຊ້ປິ່ນປົວຕາມຫຼັງການປິ່ນປົວສຸກເສີນໄຂ້ມາລາເລຍຂັ້ນຮຸນແຮງ.
ຢາປະສົມ ACT ດັ່ງກ່າວນີ້ແມ່ນບໍ່ໄດ້ໃຊ້ໃນການປ້ອງກັນມາລາເລຍ.
ຢາປະສົມ ACT ດັ່ງກ່າວນີ້ສາມາດພາໃຫ້ເກີດອາການປຸ້ນທ້ອງປວດຮາກ, ເຈັບທ້ອງ, ວິນຫົວ, ເຈັບຫົວ.
ສຳລັບການປິ່ນປົວໄຂ້ມາລາເລຍທຳມະດາໃນແມ່ຍິງຖືພາໃນຊ່ວງ 3 ເດືອນທຳອິດ, ໃນບ່ອນທີ່ມີຢາ quinine ແລະ clindamycin ແມ່ນໃຫ້ກິນຢາທັງສອງຊະນິດນີ້ ແທນການໃຫ້ຢາປະສົມ ACT.
ຖ້າເຈົ້າມີບັນຫາກ່ຽວກັບຫົວໃຈໃຫ້ປຶກສານຳບຸກຄະລາກອນທາງການແພດທີ່ມີປະສົບການ ກ່ອນຈະກິນຢາດັ່ງກ່າວນີ້.
ກິນຢາດັ່ງກ່າວນີ້ພ້ອມອາຫານ ຫຼື ກິນພ້ອມນ້ຳນົມ. ໄຂມັນໃນອາຫານຊ່ວຍໃຫ້ຢານີ້ອອກລິດໄດ້ດີ.
ໃນເມັດຢາປະກອບມີ:ສຳລັບປິ່ນປົວມາລາເລຍທຳມະດາ (ບໍ່ມີອາການສົນ)
ໃຫ້ຂະໜາດຢາຕາມນ້ຳໜັກຮ່າງກາຍ
5 kg ຫາ 14 kg: 1 ເມັດ, 2 ຄັ້ງ/ມື້, ເປັນເວລາ 3 ມື້
ຢາ artesunate + amodiaquine
ຢາ artesunate ແລະ amodiaquine ແມ່ນຢາປະສົມຊະນິດເມັດທີ່ມີຂະໜາດຢາທີ່ແນ່ນອນ (ຕາຍຕົວ) ຫຼື ແຍກໃຫ້ຄົນເຈັບກິນເປັນເມັດໃຜເມັດມັນໃນເວລາດຽວກັນ.
ຢາດັ່ງກ່າວນີ້ແມ່ນໃຊ້ປິ່ນປົວໄຂ້ມາລາເລຍທຳມະດາຈາກເຊື້ອ falciparum, ປິ່ນປົວໄຂ້ມາລາເລຍຊະນິດອື່ນໆ, ແລະປິ່ນປົວຕໍ່ຈາກການປິ່ນປົວສຸກເສີນມາລາເລຍຂັ້ນຮຸນແຮງ.
ຢາປະສົມ ACT ນີ້ແມ່ນບໍ່ໄດ້ໃຊ້ເປັນຢາປ້ອງກັນໄຂ້ມາລາເລຍ.
ຢາ artesunate ແລະ amodiaquine ນີ້ສາມາດພາໃຫ້ມີອາການຄັນຕາມຜິວໜັງ, ເຈັບທ້ອງ, ເຈັບຫົວ ແລະ ວິນຫົວ.
ສຳລັບການປິ່ນປົວມາລາເລຍທຳມະດາໃນແມ່ຍິງຖືພາໃນຊ່ວງ 3 ເດືອນທຳອິດ, ໃນບ່ອນທີ່ມີຢາ quinine ແລະ clindamycin ແມ່ນໃຫ້ກິນຢາທັງສອງຊະນິດນີ້ແທນການໃຫ້ຢາປະສົມ ACT.
ບໍ່ໃຫ້ເອົາຢາປະສົມ artesunate ແລະ amodiaquine ແກ່ຄົນເຈັບທີ່ມີເຊື້ອ HIV ຫຼື ຄົນເຈັບອື່ນທີ່ກຳລັງກິນຢາ zidovudine, efavirenz, ຫຼື cotrimoxazole.
ຢາ artesunate 100 mg + amodiaquine 270 mg
ສຳລັບປິ່ນປົວມາລາເລຍທຳມະດາ (ບໍ່ມີອາການສົນ)
ໃຫ້ຂະໜາດຢາຕາມນ້ຳໜັກຮ່າງກາຍ.
4.5 kg ຫາ 8 kg: 1 ເມັດ/ມື້, ເປັນເວລາ 3 ມື້
ຢາ artesunate + mefloquine
ຢາ artesunate ແລະ mefloquine ແມ່ນຢາປະສົມຊະນິດເມັດທີ່ມີຂະໜາດຢາທີ່ແນ່ນອນ (ຕາຍຕົວ) ຫຼື ແຍກໃຫ້ຄົນເຈັບກິນເປັນເມັດໃຜເມັດມັນໃນເວລາດຽວກັນ.
ຢາດັ່ງກ່າວນີ້ແມ່ນໃຊ້ປິ່ນປົວໄຂ້ມາລາເລຍທຳມະດາຈາກເຊື້ອ falciparum ແລະ ໂລກໄຂ້ມາລາເລຍຊະນິດອື່ນໆ.
ສະເພາະຢາ mefloquine ພຽງຢ່າງດຽວກໍ່ສາມາດໃຊ້ເປັນຢາປ້ອງກັນມາລາເລຍ ສຳລັບຜູ້ທີ່ຈະເດີນທາງຈາກເຂດປອດມາລາເລຍໄປຍັງເຂດທີ່ມີໂລກມາລາເລຍ.
ຢາດັ່ງກ່າວນີ້ (artesunate ແລະ mefloquine) ເມື່ອໃຊ້ປິ່ນປົວມາລາເລຍ ແມ່ນສາມາດພາໃຫ້ເກີດມີອາການວິນຫົວ, ເຈັບທ້ອງ, ມີອາການຢາກນອນ ແລະມີບັນຫາສາຍຕາ.
ຢາ artesunate + mefloquine ອາດພາໃຫ້ແມ່ຍິງຖືພາມີອາການປຸ້ນທ້ອງປວດຮາກຫຼາຍຂຶ້ນ, ເພາະສະນັ້ນ ຖ້າມີກໍ່ໃຫ້ໃຊ້ຢາປະສົມອື່ນແທນ.
ສຳລັບການປິ່ນປົວມາລາເລຍທຳມະດາໃນແມ່ຍິງຖືພາໃນຊ່ວງ 3 ເດືອນທຳອິດ, ໃນບ່ອນທີ່ມີຢາ quinine ແລະ clindamycin ແມ່ນໃຫ້ກິນຢາທັງສອງຊະນິດນີ້ແທນການໃຫ້ຢາປະສົມ ACT.
ບໍ່ໃຫ້ໃຊ້ຢາ mefloquine ກັບເດັກນ້ອຍອາຍຸຕ່ຳກວ່າ 3 ເດືອນ ຫຼື ເດັກນ້ອຍທີ່ມີນ້ຳໜັກໂຕຕ່ຳກວ່າ 5 kg.
ຄົນເຈັບໂລກລົມຊັກບ້າໝູ (epilepsy) ຫຼື ໂລກຈິດ ຫຼື ໂລກໝາກໄຂ່ຫຼັງຂັ້ນຮຸນແຮງ ແມ່ນບໍ່ຄວນໃຫ້ກິນຢາ mefloquine.
ຖ້າເຈົ້າມີບັນຫາກ່ຽວກັບຫົວໃຈ, ໃຫ້ປຶກສານຳພະນັກງານສາທາລະນະສຸກຜູ້ທີ່ມີປະສົບການ ກ່ອນຈະກິນຢານີ້.
ຢາ mefloquine ບາງຄັ້ງກໍ່ພາໃຫ້ຄົນເຈັບມີພຶດຕິກຳແປກໆ, ມີອາການສັບສົນ, ວິຕົກກັງວົນ, ມີອາການຊັກ ຫຼື ໝົດສະຕິ. ຖ້າມີອາການສັນຍານໃດໜຶ່ງໃນອາການທີ່ໄດ້ກ່າວມານີ້, ແມ່ນໃຫ້ຢຸດກິນຢາ mefloquine ທັນທີ. ຖ້າຢາ mefloquine ມີຜົນກະທົບດັ່ງກ່າວນີ້ກັບຄົນເຈັບຄັ້ງໜຶ່ງແລ້ວ, ແມ່ນໃຫ້ເລືອກໃຊ້ການປິ່ນປົວແບບອື່ນແທນ ຖ້າເປັນມາລາເລຍອີກ.
ກິນພ້ອມອາຫານ.
ໃນເມັດຢາປະກອບມີ:ສຳລັບປິ່ນປົວມາລາເລຍທຳມະດາ (ບໍ່ມີອາການສົນ)
ໃຫ້ຂະໜາດຢາຕາມນ້ຳໜັກຮ່າງກາຍ.
ການໃຊ້ຢາ mefloquine ເພື່ອປ້ອງກັນມາລາເລຍ:
ຢາ mefloquine ແມ່ນເປັນເມັດຂະໜາດ 250 mg.
ໃຫ້ກິນຢາເມັດ mefloquine ທິດລະເທື່ອ ໂດຍໃຫ້ເລີ່ມກິນ 2 – 3 ອາທິດ ກ່ອນການອອກເດີນທາງ. ໃນໄລຍະທີ່ເຈົ້າຢູ່ໃນເຂດທີ່ມີມາລາເລຍ ກໍ່ໃຫ້ສືບຕໍ່ກິນຢານີ້ ທິດລະຄັ້ງ ແລະພາຍຫຼັງອອກຈາກເຂດມາລາເລຍແລ້ວກໍ່ໃຫ້ກິນຕໍ່ໄປອີກ 4 ອາທິດ. ຢາ mefloquine ແມ່ນບໍ່ແນະນຳໃຫ້ໃຊ້ກັບເດັກທີ່ມີນ້ຳໜັກຕ່ຳກວ່າ 5 kg.
ຢາ artesunate ຮ່ວມກັບ ຢາ sulfadoxine + ຢາ pyrimethamine
ຢາ sulfadoxine ແລະ ຢາ pyrimethamine ແມ່ນເປັນຢາເມັດປະສົມທີ່ມີໂດ (ຂະໜາດ) ແນ່ນອນຕາຍຕົວ ແລະໃຊ້ຮ່ວມກັບຢາ artesunate ເພື່ອປິ່ນປົວມາລາເລຍທຳມະດາຈາກເຊື້ອປາຣາຊິດ falcipararum ແລະມາລາເລຍຊະນິດອື່ນໆ.
ໃຊ້ບໍ່ມີປະສິດທິຜົນໃນການປິ່ນປົວມາລາເລຍອີກຕໍ່ໄປ ແມ່ນບໍ່ໄດ້ມີການແນະນຳໃຫ້ໃຊ້ມັນໃນການປິ່ນປົວອີກຕໍ່ໄປ. ໃຫ້ກວດຢືນຢັນການໃຊ້ນຳກະຊວງ ຫຼື ພະແນກສາທາລະນະສຸກກ່ອນນຳໃຊ້ຢາດັ່ງກ່າວນີ້.
ໃນບັນດາປະເທດທີ່ຍັງມີການນຳໃຊ້ຢາເມັດ sulfadoxine ແລະ pyrimethamine ເພື່ອປ້ອງກັນມາລາເລຍໃນແມ່ຍິງຖືພາ, ໂດຢາທີ່ໃຫ້ກິນແມ່ນກິນເດືອນລະຄັ້ງ ໂດຍເລີ່ມໃຫ້ກິນຢາເມື່ອແມ່ຍິງຖືພາໄດ້ 3 ເດືອນແລ້ວ.
ຢາປະສົມດັ່ງກ່າວນີ້ສາມາດພາໃຫ້ເຈັບທ້ອງ ແລະມີຜື່ນແດງຕາມຜິວໜັງ.
ສຳລັບການປິ່ນປົວມາລາເລຍທຳມະດາໃນແມ່ຍິງຖືພາໃນຊ່ວງ 3 ເດືອນທຳອິດ, ໃນບ່ອນທີ່ມີຢາ quinine ແລະ clindamycin ແມ່ນໃຫ້ກິນຢາທັງສອງຊະນິດນີ້ ແທນການໃຫ້ຢາປະສົມ ACT.
ບໍ່ໃຫ້ໃຊ້ຢາ sulfadoxine ແລະ ຢາ pyrimethamine ຖ້າເຈົ້າກຳລັງກິນຢາ cotrimoxazole ຢູ່ແລ້ວ.
ສຳລັບຜູ້ທີ່ມີອາການແພ້ຢາ sulfa ແມ່ນບໍ່ຄວນກິນ ຢາ sulfadoxine + pyrimethamine. ຖ້າຢາດັ່ງກ່າວນີ້ພາໃຫ້ມີຜື່ນແດງ ຫຼືມີອາການຄັນ, ໃຫ້ດື່ມນ້ຳຫຼາຍໆ ແລະບໍ່ໃຫ້ກິນຢານີ້ອີກ.
ຢາເມັດປະສົມ sulfadoxine + pyrimethamine ແມ່ນມີຂະໜາດຄວາມແຮງຂອງຢາແຕ່ລະຢ່າງຂອງສອງຊະນິດນີ້ແມ່ນແຕກຕ່າງກັນ.
ສຳລັບປິ່ນປົວມາລາເລຍທຳມະດາ (ບໍ່ມີອາການສົນ)
ຢາປະສົມ ACT ນີ້ແມ່ນໃຫ້ກິນເປັນເວລາ 3 ມື້ ດັ່ງລາຍລະອຽດຕໍ່ໄປນີ້: ໃນມື້ທີ 1, 2 ແລະ 3, ແມ່ນໃຫ້ຄົນເຈັບກິນຢາ artesunate. ໃນມື້ທີໜຶ່ງ ກໍ່ຍັງໄດ້ໃຫ້ຄົນເຈັບກິນຢາເມັດປະສົມ sulfadoxine + pyrimethamine ໂດໜຶ່ງນຳ.
ໃຫ້ຂະໜາດຢາຕາມນ້ຳໜັກຮ່າງກາຍ.
ສຳລັບແມ່ຍິງຖືພາ ກຳລັງໃຊ້ຢາປະສົມ ACT ດັ່ງກ່າວນີ້ໃນການປິ່ນປົວ ແມ່ນຄວນຢຸດການກິນຢາ folic acid ໃນຊ່ວງເວລາ 3 ມື້ ຂອງການປິ່ນປົວ ແລະ ໃນເວລາ 2 ອາທິດຕໍ່ມາ. ການມີ folic acid ຫຼາຍເກີນໄປຈະມີຜົນກະທົບຕໍ່ຢາປິ່ນປົວມາລາເລຍ.
ການໃຊ້ຢາ sulfadoxine + pyrimethamine ເພື່ອປ້ອງກັນມາລາເລຍ ໃນແມ່ຍິງຖືພາ
ບາງປະເທດໃນທະວີບອາຟາຣິກາ, ແມ່ຍິງຖືພາໝົດທຸກຄົນແມ່ນໄດ້ໃຫ້ກິນຢາປະສົມ sulfadoxine + pyrimethamine ເປັນປະຈຳທຸກເດືອນ ຍ້ອນວ່າ ມາລາເລຍແມ່ນເປັນກັນຫຼາຍທົ່ວໄປ ແລະເປັນອັນຕະລາຍຕໍ່ແມ່ແລະເປັນອັນຕະລາຍຕໍ່ພັດທະນາການຂອງເດັກໃນທ້ອງ. ການໃຫ້ກິນໂດຢາປ້ອງກັນມາລາເລຍປະຈຳເດືອນ ແມ່ນເລີ່ມຕົ້ນເມື່ອແມ່ຍິງຖືພາໄດ້ 3 ເດືອນແລ້ວ. ມຸ້ງກໍ່ຍັງຊ່ວຍໃນການປ້ອງກັນມາລາເລຍໃນຊ່ວງເວລາຖືພາ ແລະຫຼັງຈາກທີ່ເດັກນ້ອຍເກີດອອກມາແລ້ວ.
ເມື່ອແມ່ຍິງຖືພາກິນຢາປະສົມ sulfadoxine + pyrimethamine, ອາດສາມາດມີອາການປຸ້ນທ້ອງປວດຮາກ, ຮາກ, ແລະວິນຫົວ ເກີດຂຶ້ນໄດ້, ໂດຍສະເພາະໂດຢາທຳອິດ. ແຕ່ວ່າ ແມ່ຍິງສ່ວນໃຫຍ່ແມ່ນຈະມີອາການຂ້າງຄຽງຈາກຢາປະສົມດັ່ງກ່າວນີ້ພຽງເບົາໆ (ບໍ່ຮຸນແຮງ) ຫຼື ບໍ່ມີຜົນຂ້າງຄຽງຫຍັງຕໍ່ພວກເຂົາເຈົ້າເລີຍ.
ແມ່ຍິງຖືພາກໍ່ຍັງຈຳເປັນຕ້ອງການທາດເຫຼັກ ແລະ folic acid ເພື່ອໃຫ້ເຮັດລູກນ້ອຍໃນທ້ອງແຂງແຮງດີ ແລະເພື່ອປ້ອງໂລກເລືອດຈາງ. ຖ້າກິນຢາປະສົມ sulfadoxine + pyrimethamine ແຕ່ລະເດືອນເພື່ອປ້ອງກັນມາລາເລຍ, ແມ່ນໃຫ້ກິນ folic acid ຂະໜາດ 0.4 mg (400 mcg) ແຕ່ບໍ່ໃຫ້ໂດຢາສູງກວ່ານີ້. ຫາກ folic acid ມີປະລິມານຫຼາຍເກີນໄປ ມັນກໍ່ຈະມີຜົນກະທົບຕໍ່ຢາປິ່ນປົວມາລາເລຍ.
ຢາ dihydroartemisinin + piperaquine
ຢາ dihydroartemisinin ແລະ piperaquine ແມ່ນເປັນຢາເມັດປະສົມທີ່ມີໂດ (ຂະໜາດ) ຢາທີ່ແນ່ນອນຕາຍຕົວ. ໃຊ້ໃນການປິ່ນປົວມາລາເລຍທຳມະດາຈາກເຊື້ອປາຣາຊິດ falcipararum, ປິ່ນປົວມາລາເລຍຊະນິດອື່ນ, ແລະໃຊ້ປິ່ນປົວຕໍ່ຫຼັງຈາກການປິ່ນປົວສຸກເສີນໄຂ້ມາລາເລຍຂັ້ນຮຸນແຮງ.
ຢາປະສົມ ACT ນີ້ ແມ່ນບໍ່ໄດ້ໃຊ້ເປັນຢາປ້ອງກັນມາລາເລຍ.
ຢາປະສົມດັ່ງກ່າວນີ້ອາດພາໃຫ້ຫົວໃຈຕີໄວ, ເຈັບທ້ອງ, ມີອາການຄັນ.
ສຳລັບການປິ່ນປົວມາລາເລຍທຳມະດາໃນແມ່ຍິງຖືພາໃນຊ່ວງ 3 ເດືອນທຳອິດ, ໃນບ່ອນທີ່ມີ ແມ່ນໃຫ້ຢາກີນິນ (quinine) ແລະ clindamycin ແທນຢາປະສົມ ACT.
ບໍ່ໃຊ້ຢາປະສົມດັ່ງກ່າວນີ້ ໃນເມື່ອກຳລັງກິນຢາ erythromycin ຢູ່.
ໃຫ້ລະວັງໃນການໃຊ້ຢາປະສົມດັ່ງກ່າວນີ້ກັບຄົນເຈັບອາຍຸສູງກວ່າ 60 ປີ, ຄົນເຈັບທີ່ມີເຊື້ອ HIV ທີ່ກຳລັງກິນຢາຕ້ານເຊື້ອ antiretroviral medicines, ຫຼື ຄົນເຈັບທີ່ມີບັນຫາກ່ຽວກັບຫົວໃຈ, ໝາກໄຂ່ຫຼັງ ຫຼື ບັນຫາກ່ຽວກັບຕັບ.
ໃຫ້ກິນຢາດັ່ງກ່າວນີ້ໃນລະຫວ່າງຄາບເຂົ້າ ແລ້ວດື່ມນ້ຳຕາມ (ຈອກໜຶ່ງ). ບໍ່ໃຫ້ກິນຢາດັ່ງກ່າວນີ້ກັບນົມ ຫຼື ອາຫານມັນ ເພາະວ່າມັນຈະມີຜົນກະທົບຕໍ່ປະສິດທິພາບໃນການອອກລິດຂອງຢາໃນການປິ່ນປົວມາລາເລຍ.
ໃນເມັດຢາປະກອບມີ:ສຳລັບເດັກນ້ອຍທີ່ມີນ້ຳໜັກຕ່ຳກວ່າ 25 kg ແມ່ນໃຫ້ຢາອີງໃສ່ຂະໜາດ 2.5 mg/kg ສຳລັບຢາ dihydroartemisinin ແລະ 20 mg/kg ສຳລັບຢາ piperaquine. ນີ້ແມ່ນຂະໜາດຢາຕໍ່ກິໂລທີ່ສູງກວ່າທີ່ໃຊ້ໃນເດັກໃຫຍ່ ແລະຜູ້ໃຫຍ່.
ສຳລັບປິ່ນປົວມາລາເລຍທຳມະດາ (ບໍ່ມີອາການສົນ)
ໃຫ້ຂະໜາດຢາຕາມນ້ຳໜັກຮ່າງກາຍ.
ຢາ artesunate
ຢາ artesunate ເປັນຢາໃນໝວດຢາ artemisinin. ເພື່ອປິ່ນປົວໄຂ້ມາລາເລຍທຳມະດາຈາກເຊື້ອ falciparum, ໃຊ້ຢາ artesunate ຊະນິດເມັດ ຮ່ວມກັບຢາໃດໜຶ່ງໃນຕໍ່ໄປນີ້: amodiaquine, mefloquine, ຫຼື sulfadoxine + pyrimethamine. ຢາປະສົມເຫຼົ່ານີ້ເອີ້ນວ່າ ຢາປະສົມຂອງກຸ່ມອະນຸພັນ Artemisinin ຫຼື ຢາປະສົມ ACT (Artemisinin Combination Therapy.
ສຳລັບການປິ່ນປົວສຸກເສີນໄຂ້ມາລາເລຍຂັ້ນຮຸນແຮງ, ບຸກຄະລາກອນທາງການແພດທີ່ຜ່ານການຝຶກທັກສະຂັ້ນສູງມາແລ້ວແມ່ນຈະໃຊ້ການໃຫ້ຢາ artesunate ທາງເສັ້ນ (IV) ຫຼື ສັກກ້າມ (IM) ເພື່ອປິ່ນປົວອາການສຸກເສີນມາລາເລຍດັ່ງກ່າວ. ພາຍຫຼັງປິ່ນປົວສຸກເສີນຢ່າງໜ້ອຍ 24 ຊົ່ວໂມງ, ແລະເມື່ອຄົນເຈັບເຊົາຮາກແລ້ວ, ລາວກໍ່ຍັງຈຳເປັນຈະຕ້ອງໄດ້ກິນຢາປະສົມ ACT ຕໍ່ໄປອີກ 3 ມື້.
ການສັກຢາ artesunate ເພື່ອປິ່ນປົວຄົນເຈັບທັງຜູ້ໃຫຍ່ ແລະເດັກນ້ອຍ ກ່ອນການນຳສົ່ງເຂົາເຈົ້າໄປໂຮງໝໍທີ່ຢູ່ຫ່າງໄກອອກໄປນັ້ນ ແມ່ນໃຫ້ບຸກຄະລາກອນທາງການແພດທີ່ໄດ້ຜ່ານການຝຶກອົບຮົມມາເປັນຢ່າງດີເປັນຜູ້ສັກ. ຢາ artesunate ແມ່ນມີທັງແບບຍັດທະວານໜັກ ສຳລັບເດັກນ້ອຍອາຍຸຕ່ຳກວ່າ 6 ຂວບ ໃນເວລາເດີນທາງໄປໂຮງໝໍເພື່ອປິ່ນປົວ.
ຢາ artesunate ແມ່ນບໍ່ໄດ້ໃຊ້ເປັນຢາປ້ອງກັນມາລາເລຍ.
ຢາ artesunate ສາມາດພາໃຫ້ເກີດອາການວິນຫົວ, ເຈັບຫົວ ແລະ ເຈັບທ້ອງ.
ສຳລັບປິ່ນປົວໄຂ້ມາລາເລຍທຳມະດາຈາກເຊື້ອ falciparum ແມ່ນໃຊ້ຮ່ວມກັບຢາອື່ນເປັນສ່ວນໜຶ່ງຂອງຢາປະສົມ ACT:
ຢາ artesunate ແມ່ນຢາຊະນິດເມັດ ຂະໜາດ 50 mg. ສຳລັບລາຍລະອຽດກ່ຽວກັບໂດ ຫຼື ຂະໜາດຢາ artesunate ແລະ sulfadoxine + pyrimethamine ໃນເວລາໃຊ້ເປັນສ່ວນໜຶ່ງຂອງ ຢາປະສົມ ACT ເບິ່ງໜ້າ 35 ທາງຂ້າງເທິງ. ສຳລັບຢາປະສົມ ACT ອື່ນໆ, ຢາ artesunate ປະສົມກັບຢາອື່ນໃນເມັດດຽວ ຫຼື ເປັນແຜງ 2 ເມັດທີ່ຕ້ອງໄດ້ກິນໝົດທັງສອງເມັດພ້ອມກັນບາດດຽວ.
ວິທີໃຊ້ຢາ artesunate ຊະນິດຍັດທະວານໜັກໃຫ້ເດັກນ້ອຍທີ່ເປັນມາລາເລຍຮຸນແຮງ:
ເມື່ອເດັກນ້ອຍອາຍຸ 6 ຂວບ ຫຼື ຕ່ຳກວ່າ ມີອາການສະແດງອອກວ່າເປັນໄຂ້ມາລາເລຍຮຸນແຮງ, ມີອາການຮາກ, ແລະຢູ່ຫ່າງໄກຈາກໂຮງໝໍທີ່ຈະສາມາດປິ່ນປົວລາວໄດ້, ໃຊ້ຢາ artesunate ຊະນິດແຄັບຊູນເຈລາຕິນ (gelatin capsule) (ຫຼື ເອີ້ນວ່າ ຢາຍັດທະວານໜັກ) ເຊິ່ງໃຊ້ໃນເວລາທີ່ພາເດັກນ້ອຍໄປພົບແພດໝໍເພື່ອປິ່ນປົວ. ການໃຊ້ຢາຍັດທະວານໜັກສາມາດຊ່ວຍຊີວິດເດັກໄດ້. ຫຼັງຈາກເອົາຢາຍັດກົ້ນໃຫ້ເດັກແລ້ວ, ໃຫ້ຈັບກົ້ນເດັກຫຸບໄວ້ປະມານ 10 ນາທີ ເພື່ອໃຫ້ໝັ້ນໃຈວ່າຢາທີ່ໃສ່ໃນກົ້ນເດັກນັ້ນບໍ່ຫຼຸດອອກມາ. ຖ້າຢາບໍ່ຫຼຸດອອກມາພາຍໃນຊ່ວງເວລາ 30 ນາທີທຳອິດ, ກໍ່ໃຫ້ຍັດຢາໃນຂະໜາດເທົ່າເດີມໃສ່ກົ້ນໃຫ້ເດັກອີກ.
ຖ້າເດັກນ້ອຍມີນ້ຳໜັກ 5 ຫາ 10 kg, ໃຫ້ໃຊ້ ຢາ artesunate ແຄັບຊູນສຳລັບຍັດກົ້ນ ໜຶ່ງເມັດ ຂະໜາດ 100 mg, ແລະຖ້າເດັກມີນ້ຳໜັກ 10 kg ຫຼື ຫຼາຍກວ່ານັ້ນ ແມ່ນໃຫ້ໃຊ້ຢາແຄັບຊູນຂະໜາດ 100 mg 2 ກ້ອນ. ຖ້າມີຢາ ຍັດກົ້ນຊະນິດແຄັບຊູນ ທີ່ມີຂະໜາດ 50 mg ແມ່ນໃຫ້ໃຊ້ໜຶ່ງກ້ອນເທົ່ານັ້ນສຳລັບເດັກອ່ອນທີ່ມີນ້ຳໜັກຕ່ຳກວ່າ 5 kg.
ການປິ່ນປົວສຸກເສີນບໍ່ໄດ້ປິ່ນປົວໄຂ້ມາລາເລຍໃຫ້ຫາຍຂາດ. ເດັກນ້ອຍຈະຕ້ອງໄດ້ຮັບການປິ່ນປົວເພີ່ມເຕີມຈາກພະນັກງານສາທາລະນະສຸກຜູ້ມີປະສົບການ.